Nowa książka Wiesława Helaka W stronę Seretu rozpoczyna się od sceny, w której para głównych bohaterów wybiera się do kościoła, by przed ołtarzem odnowić małżeńską przysięgę. Jan i Maria (Marion), których poznaliśmy w Górze Tabor, są już małżeństwem od 20 lat i co roku w dzień rocznicy ślubu powtarzają swój rytuał. Od razu przypomniała mi...

Wszystkie media w drodze – tylko dokąd prowadzi ta droga, którą wszyscy podążamy z naszymi mediami? I czy jest to jeszcze droga publiczna? Pędzimy coraz szybciej jakimś autonomicznym (niezależnym od rzeczywistości) pojazdem, słuchając zmieniających się stacji radiowych, zerkając na któryś z informacyjnych kanałów, przeglądając portale, czytając resztki prasy. Wolne media? Raczej za szybkie – wiadomości...

Starłszy ściereczką jedynkę i napisawszy w jej miejsce kredą cyfrę dwa, zacząłem rozmyślać o trzech królach, którzy podobno wcale królami nie byli. Byli mędrcami, astrologami, astronomami, ówczesnymi intelektualistami. W greckim tekście ewangelii określa się ich słowem „magoi”, stąd używane w odniesieniu do przybyszów ze Wschodu słowo magowie. Magowie, a może wróżbici? Między królem a magiem...

Co za rok! Piątkowy felieton wypadał w Wigilię, kolejny wypada w ostatni dzień roku… podzielę się zatem z Państwem swoją odpowiedzią na pytanie o najlepiej zapamiętanego sylwestra. Pytanie sam sobie zadałem w specjalnej ankiecie, opracowanej przez mój ośrodek badania opinii prywatnej. – No trochę się już tych sylwestrów przeżyło, ale właściwie to łączą mi się...

Mimo krótkowzroczności dojrzałem i odczytałem. Napis na ścianie budki chroniącej systemy wentylacyjne podziemnego dworca. Nie było to żadne graffiti ani ostrzegawczy komunikat, raczej wyglądało to na reklamę. Dojrzeć – to mogło zapowiadać dalszą część, która pojawi się za tydzień. Ale dalsza część była na kolejnych ścianach czarnego sześcianu. Gdy się go obeszło wokół, można było...

Pracownicy jak samochody – co jakiś czas muszą przechodzić badania potwierdzające ich sprawność. Być może, jak chciał Julian Tuwim w wierszu Słoń Trąbalski, sprawę mógłby załatwiać kowal, który zaglądałby do gardła, zaglądałby do ucha i opukiwał młotem kowalskim. Kowalskich, Nowaków i Trąbalskich, a przy okazji ich samochody. Tylko gdzie dziś szukać kowala? Chyba tylko w...

Właśnie tak – przez ń, bo to apel. Ale i przez n byłoby nieźle: Docencie, doceń swe zajęcie! Tyle że zlikwidowano tytuł docenta, pozostawiając tylko doktora (i dolara). Doktora doceńcie i dolara doceńcie, ale i wymienialną złotówkę. Panie doceńcie – panowie, a panów – panie doceńcie. Nawet ty, niedoceniona żono docenta, doceń niedocenienie swoje, albowiem...

Znajoma przysłała mi zdjęcie. Z wakacji. Na zdjęciu jest kapliczko-skrzyneczka wypełniona książkami, które ludzie ludziom oddali do darmowego przeczytania. Jednym (angielskim) słowem mówiąc: bookcrossing. Cały witz (słowo dla odmiany niemieckie) w tym, że w skrzyneczce mój tomik na widocznym miejscu się znajdował – poznałem po okładce. Poznałem i nie wiedziałem, czy się z rozpoznania ucieszyć,...

Zawsze zwalniałam kroku przy dwóch witrynach, kryjących dziesiątki maleńkich prostokątnych krain, z których każda warta była obejrzenia. Po obejrzeniu wystawy wchodziliśmy do środka, gdzie w małym, ciemnym pomieszczeniu równie mały i mroczny pan w okularach nabożnie pochylał pęsetę nad swoimi krainami o zębatych brzeżkach, przenosząc je z jednej mapy na drugą, budując z nich symetryczne...

A zatem ja tu sobie co tydzień piszę o mało w sumie ważnych sprawach, o nowym nożu, reklamach czy śmiesznych dialogach z żoną, a tymczasem na świecie dzieją się rzeczy ważne i straszne zarazem. Pandemia, kryzys klimatyczny, inflacja, a teraz jeszcze wydarzenia na granicy z Białorusią – to wydaje się dziś najważniejsze. Co prawda można...

Czasami bez naszej woli przyczepi się do nas jakaś piosenka i chodzi za nami (a raczej z nami) całymi dniami. Żeby cała piosenka – najczęściej są to dwie linijki refrenu, mimowolnie odtwarzane w głowie setki razy. Odkąd piosenki zaczęły towarzyszyć reklamom, zjawisko się nasila. Obejrzysz dwa razy reklamę i już jak idiota nucisz sobie pod...

Zobaczył je w pewne słoneczne popołudnie, siedząc w ogrodzie pod rozłożystym świerkiem. Patrzył na krzak róży, potem zamknął oczy, przez moment śledził pod powiekami świetliste powidoki, a potem… Właściwie to „zobaczył” nie jest precyzyjnym określeniem – ani nie zobaczył, ani nie usłyszał. Po prostu liczby pojawiły się w jego umyśle. To jak z czytaniem książki...

Stali czytelnicy moich felietonów być może pamiętają wątek sprzed tygodnia – o psie, który przychodził pod dom sąsiadów, gdy ich suka miała cieczkę. Pies co pół roku przez kilka dni właściwie mieszka na trawniku obok mojego domu. Całymi dniami i nocami leży wpatrzony (wwąchany?) w dom swojej wybranki. Marzy. Marznie? Zamarznie? – zastanawiałem się w...

No dobrze. Pamiętacie tę scenę z filmu „Nomadland”, gdy głównej bohaterce jakiś przygodny towarzysz życiowej tułaczki chce pomóc w rozpakowaniu dobytku? Jak gentleman bierze ciężkie tekturowe pudło, któremu niespodziewanie pęka dno. Zawartość wypada na ziemię, tłucze się pamiątkowy talerzyk, który bohaterka dostała od ojca. Konsternacja, przeprosiny, siłą powstrzymywana złość – przecież chciał dobrze. A potem...

Obejrzałem w telewizji mecz z Albanią. Ten wygrany 1:0, podczas którego po strzelonej bramce nasi piłkarze zostali przez miejscowych kibiców obrzuceni plastikowymi butelkami z wodą, zapalniczkami, monetami, a nawet (jednym) telefonem komórkowym. To nie koniec zaskoczeń – po meczu okazało się, że sponsorem transmisji było Polskiego Radio, fundator nagrody w XVIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im....

Moja żona kupiła sobie nóż z zamorskiej krainy. A konkretnie japoński nóż santoku, czyli połączenie noża gyuto z niewielkim tasakiem. Świetnie wyważony, ostry, uniwersalny. Kroi wszystko – warzywa, ryby, mięso, także palce i paznokcie, o czym żona przekonała się już przy pierwszym użyciu. Santoku sprzedają z plastikową osłonką, ale moim zdaniem jest tak ostry, że...

W Wielkiej Brytanii zabrakło paliwa na stacjach benzynowych. Jedni twierdzą, że nie ma go na 90% stacji, inni – że na 90% jest. Nie wiem, nie byłem, widziałem tylko zdjęcia dystrybutorów z napisem „Sorry, out of use”. Czyli że nie ma, a nie ma, bo nie dowieźli. A nie dowieźli, bo nie ma… kierowców ciężarówek...

Stworzona w latach sześćdziesiątych instytucjonalna teoria sztuki zakłada, że dziełem sztuki jest to, co za sztukę zostało uznane przez „świat sztuki” (artworld), czyli wyspecjalizowane instytucje, krytyków, historyków i kolekcjonerów. Nieco upraszczając można powiedzieć, że sztuką jest to, co wystawia się w galeriach. Wcześniej spierano się, czy sztuka opisuje świat czy może raczej wyraża emocje artysty...

Brian Porter-Szűcs to taki amerykański Norman Davis. Jest profesorem University of Michigan, ale specjalizuje się w historii Polski. I to właśnie do Polski odnosi się tytuł jego najnowszej książki Całkiem zwyczajny kraj. Z podtytułem Historia Polski bez martyrologii. Najciekawszą rzecz znalazłem w tej publikacji prawie na samym końcu – w rozdziale trzynastym, poświęconym III RP....

Cisza na morzu, wicher dmie, za chwilę bałwan odezwie się, a tym bałwanem będzie ten, kto pierwszy odezwie się! Trudno uwierzyć, ale ten wierszyk recytowała nam pani w przedszkolu. Leżeliśmy na baczność podczas drzemki zwanej leżakowaniem i mieliśmy niby spać. Musiało być cicho i stąd marynarski wierszyk, który nie był wcale kołysanką, ale dyscyplinującym zaklęciem...

Kiedyś to były zawody – wystarczy spojrzeć na mapę. Łagiewniki, Sokolniki, Bednary, Zduny. Gdzie dziś szukać bednarza czy zduna? Sokolnik to może się znajdzie na lotnisku, płoszy tam ptaki. Ale na przykład krzykacza miejskiego trudno spotkać, wcale nie dlatego, że spłoszył go sokół. Krzykacz to żaden ptaszek, to jeden z ginących zawodów. Nad ginącymi zawodami...

Tak się złożyło – tego samego dnia pogrzeb i ślub kuzynki. Wróciłem, zmieniłem koszulę (trudniej było zmienić nastrój), pojechałem. Wciąż nachodziła mnie refleksja. No cóż – reagowali prawie wszyscy, którym o tym opowiedziałem. – Takie jest życie. Podróż  z pogrzebu na ślub jako metafora życia? Chyba nie gorsza niż cytat o pudełku czekoladek. No to...

Koalicje są jak sznurowadła – najpierw się je zawiązuje, a potem zrywa. Taka mi się sentencja wymyśliła, taki bon mot. Słowa tyleż dobre, co skrzydlate. Jak gęś – bez prosięcia. Zagrodowe skojarzenia są tu jak najbardziej na miejscu, bo wszystko zaczęło się od komentarza niejako z tamtych rejonów. Otóż poseł partii chłopskiej skomentował odwołanie wicepremiera...

Dziś dwieście pięćdziesiąty felieton cyklu, dwieście pięćdziesiąty piątkowy poranek, który witamy razem. Z tej okazji zamiast jubileuszowych podsumowań kilka słów o moim spotkaniu autorskim, które niedawno odbyło się w łowickiej galerii Browarna. Zaprosił mnie i rozmowę poprowadził Andrzej Biernacki, artysta znany nie tylko ze swoich obrazów, ale też z bezkompromisowych felietonów na temat polskiego życia...

Kupiłem sobie pismo wnętrzarskie. Na dworcu. Z reguły pisma wnętrzarskie kupuję na dworcu, bo to znakomita lektura na podróż – dużo ładnych zdjęć, kolorowy świat, do którego chciałoby się przenieść. I praktyczne rady, jak sobie urządzić życie (wnętrze). Już ze wstępniaka dowiadujemy się, że urlop można wykorzystać na dwa sposoby – udać się na wakacje ...

Z okazji letnich igrzysk olimpijskich przypomniały mi się igrzyska zimowe. Igrzyska i wszelkie mistrzostwa oglądane w dzieciństwie, gdy jeszcze śledziłem rozgrywki hokejowe (dziś krążek widzę tylko na powtórkach w zwolnionym tempie). Kanadyjczycy i Amerykanie nie mieli wtedy czasu, by grać z amatorami, więc medalowa hierarchia wyglądała następująco: ZSRR, Czechosłowacja, Szwecja. Wszelkie od niej odstępstwa, jakieś...

Przypomniały mi się Rozmowy na koniec wieku. Taki program telewizyjny z końca lat 90. Katarzyna Janowska i Piotr Mucharski pytali wybitne postaci polskiej kultury, nauki i religii o różne ważne sprawy. Rozmowy ciekawe, inteligentne, wyważone, świetnie filmowane. Może było w nich trochę intelektualnego snobowania się (te wszystkie niezwykłe miejsca wybierane na realizację programu, te przywoływane...

Śniło mi się, że dokonałem wielkich czynów. Wszyscy bili mi brawo, wznosili na moją cześć okrzyki, udzielałem jakichś wywiadów. Piękne kobiety usilnie chciały mnie pocałować, piękni mężczyźni chcieli uścisnąć mi dłoń. Byłem bohaterem, choć tylko we śnie. I przez chwilę po obudzeniu. Ciekawe jednak, że zupełnie nie pamiętam, jakich to czynów dokonałem, czym zasłużyłem sobie...

Myślę o niej nie bez powodu – za rok czeka mnie zmiana adresu. Po 37 latach. To będzie trzecia przeprowadzka w moim życiu, przy czym pierwszej nie pamiętam, bo byłem za mały. Druga to było wyfrunięcie z gniazda, ale tak się złożyło, że była ona niejako odwrotnością przeprowadzki pierwszej – wróciłem tam, skąd kiedyś mnie...

Spada oglądalność i spada słuchalność. Spadałaby pewnie także wąchalność i dotykalność, ale jeszcze nie ma takich technologii. Jest za to klikalność, która też może w każdej chwili zacząć spadać. Trzeba ją podtrzymywać coraz bardziej sensacyjnymi tytułami. Żeby nie spadała, żeby rosła. A ma rosnąć. Wzrost, ciągły wzrost to nasz cel. Ciekawe słowo ten wzrost –...

Od tego chodzenia po wystawach, od tego wystawania po muzeach człowiekowi zmienia się perspektywa. Podchodzi do mnie ostatnio kobieta i pyta: Gdzie tu jest ta galeria? Spragnionych sztuki do galerii zaprowadzić – taki dobry uczynek od razu sobie umyśliłem spełnić, więc szybko wymieniam wszystkie znane mi galerie w okolicy i nawet program wystawienniczy zapamiętany wyrywkowo...

Dorosłość tym się między innymi różni od dzieciństwa i młodości, że lato i wakacje nie oznaczają już tylko wyjazdów i włóczenia się po osiedlu, ale też czas remontów i malowania. Już wiosną żona uruchamia playlistę, na której numerem jeden jest niezmiennie „Chodź, pomaluj mój świat”. Światem jest kuchnia albo duży pokój. Kolor może być żółty,...

Zgubiłem różaniec. Wypadł mi gdzieś nad rzeką. Nie zawsze noszę przy sobie różaniec, ale wtedy akurat miałem go w kieszeni koszuli. Podczas weekendowego wyjazdu poszliśmy ze znajomymi na spacer. Rzeka, łąki, las, polna dróżka, ciepły majowy wieczór. Wszedłem na chwilę do rzeki, zawołałem psa, który z impetem skoczył mi na pierś. Niechcący zamoczyłem ubranie, potem...

Niektórzy uczniowie i niektóre uczennice po raz pierwszy doświadczyli/doświadczyły kryzysu. Smutne. I prawdziwe. To prawdziwe zdanie z naukowego tekstu o problemach edukacji w czasie pandemii. Rozbudujmy je trochę dla jaśniejszego przedstawienia problemu: Niektórzy uczniowie i niektóre uczennice po raz pierwszy doświadczyli/doświadczyły kryzysu, a w dodatku zostali/zostały wtłoczeni/wtłoczone w system nauki zdalnej, do którego ich przemęczeni/przemęczone...

Powiedzmy, że miałbym szansę pobić rekord. Jaki rekord? Na przykład jakiś literacki – może miałbym szansę napisać ponad 40 dobrych felietonów w jednym roku. Wiem, że to względne, że nie każdemu się podoba, że… ale załóżmy. I załóżmy też, że odezwałaby się do mnie z apelem fancluby znanych felietonistów, żebym tego nie robił. No przecież...

Spróbujmy wyobrazić sobie równowagę. Zwizualizować sobie to pojęcie. Co tam widzimy przed oczyma duszy? Już budowa słowa podsuwa rozwiązanie – widzimy wagę, taką szalkową. Być może tę z alegorycznych przedstawień sprawiedliwości, być może tę zapamiętaną z dzieciństwa, gdy na targu kupowało się ziemniaki czy pomidory. Sprzedawca na jednej szali kładł odważnik, na drugą ładował towar,...

Pod – małe, a jakże ciekawe słowo. Niepozorny dodatek, przyimek (przedimek?) podległy rzeczownikowi albo w ogóle kawałek, przedrostek modyfikujący znaczenie. Ale jak bogate te modyfikacje, te niuanse i paradoksiki. Wiadomo: pod jest poniżej, poniżej czegoś, nie dorasta, nie dostaje. Pod szafą, pod oknem, ale już nie pod miastem, bo pod miastem to wcale nie znaczy...

Zapewne większość z państwa dodała sobie w myślach „czerwone”. Umysł podpowiada nam znane schematy, w tym wypadku wbijane do głowy od wczesnej podstawówki układ świateł ulicznego sygnalizatora. Zielone – idź, żółte – uwaga, czerwone – stój. Zatem po zielonym i żółtym chcemy widzieć czerwone, po takim tytule chcemy czytać o organizacji ruchu i korkach. Tego...

Wiele przydatnych wynalazków traci swe zalety wraz z umasowieniem. Samochód to wspaniały środek transportu, dopóki mają go nieliczni. Gdy każda rodzina ma dwa albo trzy auta, nie sposób nigdzie nimi dojechać ze względu na korki. A jeśli nawet uda się gdzieś dojechać, nie ma gdzie samochodu zaparkować. Ziemię rozjeżdżają miliony samochodów, kręcących się w kółko...

Zacznę od fragmentu wiersza Państwo drzew, który kiedyś napisałem do katalogu wystawy japońskiego grafika. Grafik nazywa się Shigeki Tomura, a wystawa miała miejsce siedem lat temu w Miejskiej Galerii Sztuki. Nie wiem, czy państwo w państwie drzew chcieliby widzieć monarchię czy wzór demokracji. Wiem, że wielu z was chciałoby widzieć więcej drzew w naszym państwie....

Tempus i templum, czas i świątynia. Te dwa słowa brzmią podobnie i nie jest to podobieństwo przypadkowe. Kiedyś człowiek widział związek między cyklicznie powtarzającym się czasem a świętością. W tak pojmowanym czasie były momenty szczególne, momenty odnawiania się kosmicznego porządku, kiedy to społeczności tradycyjne obchodziły święta. Streszczam tu znane koncepcje etnologów czy historyków religii nie...

Nie stać mnie na rozważania o całej drodze krzyżowej. To mnie przerasta. Ale nad jedną stacją mogę się tu zastanowić, w przyszłym roku może pójdę dalej. Pierwszy mój krok na drodze krzyżowej to stacja szósta – spotkanie z Weroniką. Świętą, która otarła twarz Jezusowi swoją chustą. A może tylko podała mu chustę. W każdym razie...

Władze naszego miasta uparły się, by kilka działających tu domów kultury połączyć w jeden. Stworzyć taki miejski megadom kultury, jakiś kulturalny biurowiec czy hotel. A może bardziej będzie to przypominać ośrodek wypoczynkowy, jakiś kompleks domków letniskowych ze wspólną recepcją. Bo przecież tych domów kultury nie połączą w jeden gmach, jedna będzie jedynie dyrekcja-recepcja. I choć...

Gdzie ma bocian gniazdo – buduj dom, a gdzie sroka – kop studnię. Takie przysłowie, ludowa mądrość. Być może przydatna, gdy trzeba wybrać lokalizację powstającego domostwa. W wielu kulturach stosowano w takich przypadkach inną metodę – obserwowano, gdzie położy się na noc puszczone swobodnie stado owiec. Dziś inwestorzy dysponują jednak tak małymi działkami (powiedzmy 600...

Jeszcze dobrze pamiętam, jak oglądałem niemiecką animowaną bajkę Piaskowy Dziadek, a tu już sam jako dziadek potrójny muszę zabawiać wnuki. Dzieci, które są teraz rodzicami, muszą czasami coś załatwić, więc podrzucają nam wnuka (mnie i żonie, czyli babci) na trzy-cztery godziny. No i trzeba się starać – zabawiać, spacerować, karmić i przewijać. Pierwszą godzinę załatwia...

Ksiądz Piotr był po widzeniu bardzo zmęczony. Fizycznie i psychicznie. Podróż do powiatowego miasteczka, długie oczekiwanie, ponury gmach aresztu w starym rosyjskim więzieniu, a potem powrót przegrzanym autobusem o lepiących się od brudu siedzeniach – wszystko to odkładało się w psychice kolejnymi warstwami zwątpienia w sens całej eskapady. W areszcie odwiedził jednego ze swych parafian,...

Nie jest i nigdy nie był to mój problem. Ale w czasach pandemii nie można chodzić do kina, do restauracji nie można ani na koncerty. Lepiej też nie chodzić do fryzjera czy do dentysty, lepiej nie jeździć autobusami czy taksówkami. No to trochę pieniędzy w portfelu zostało, mimo dodatkowych wydatków na płyny dezynfekujące i maseczki....

Podobno laureaci Nagrody Nobla żyją dłużej niż inni pisarze, podobnie aktorzy, którzy dostali Oscara. Tak wyszło komuś z badań. – Nie dziwię się – powiedziała na to moja żona, z którą podzieliłem się wyczytaną wiadomością. – Człowiek, którego doceniają, jest szczęśliwszy, więc żyje dłużej. Pomyślałem: być może. Ale też od razu zacząłem powątpiewać. Żyją dłużej,...

Poetka nazywa się Anna Mochalska. Pochodzi z Bydgoszczy, ale swoje dwa ostatnie tomy wydała w Łodzi. Być może w związku z tym podczas któregoś pobytu odwiedziła łódzki hotel „Savoy” i – jak wielu przyjezdnych – zainspirowała się tą niezwykłą budowlą. Piękna fasada, zakamarki na kolejnych piętrach, stylowe urządzone pokoje, absurdalny balkonik na tylnej ścianie, no...

Na maszt wieczoru wciągam flagę z napisem „PISANIE”. Pada komenda: do felietonu! Grają werble i surmy, ale nie musicie stawać na baczność. Zajmujcie się dalej swoimi sprawami, a ja będę sobie pisał. Zresztą może to nie werble, a kiszki grają mi marsza na tym wieczornym apelu. Nie wiem – skupiam się na musztrowaniu mojego oddziału...

To musiał być cios dla naszej opozycji. Nowa administracja amerykańska planuje wprowadzenie programu dodatków na dzieci, czyli czegoś w rodzaju 500+. Prezydent będący nadzieją sił postępu (o wiceprezydentce w tym kontekście nawet nie będę wspominać) zaczyna swoją kadencję zupełnie jak nasza partia rządząca. No i co z tym faktem począć? Pochwalić nie można, ale i...

Rozmawiałem z księdzem poetą. Ja pytałem, ksiądz odpowiadał. Taki wywiad na żywo. Rozmawialiśmy o poezji lingwistycznej, metaforze, różnych odczytaniach tekstów biblijnych, o grzesznikach. Być może jakoś tłumaczy to fakt, że w nocy przyśniła mi się fraza: pytony nie błądzą. Obudziłem się i pamiętałem te słowa brzmiące jak hasło z jakiejś komedii szpiegowskiej. Od razu zacząłem...

Podobno żyjemy w cywilizacji obrazkowej. Prawie nikt już nie czyta, prawie wszyscy oglądają. Zamiast robić notatki – robią zdjęcia, zamiast pisać teksty – tworzą prezentację, zamiast czytać powieści – oglądają seriale. A jednak biblioteki, gdzie wypożycza się książki, nadal funkcjonują, a o bibliotekach z obrazami (pinakotekach?) nie słyszałem. W Łodzi miała powstać mediateka, ale po...

Taką wiadomość, w dodatku wypowiedzianą dramatycznym tonem, usłyszałem pewnego dnia po powrocie do domu. – Czyżby media podawały już wiadomości o spożyciu alkoholu przez znanych pisarzy? – pomyślałem. – A może przy okazji zalania noblista jakoś narozrabiał? Na szczęście okazało się, że to była zwykła metonimia, czyli w tym przypadku – zastąpienie nazwy dzieła nazwiskiem...

Na Gwiazdkę dostałem od dzieci drukarkę. Ciągle prosiłem, by mi coś wydrukowali, no to w końcu zamiast kolejnej książki kupili mi nowoczesny sprzęt. Tak bardzo nowoczesny, że miałem kłopoty z podłączeniem, choć instrukcja w 12 językach zapewniała o bezproblemowej instalacji (cały proces był dodatkowo pokazany na obrazkach). Problem w tym, że teraz takie uruchamianie dzieje...

A zatem prezenty. Te przygotowywane i te otrzymane, jedne i drugie zapakowane. W papier ozdobny, w torebeczkę, w złoty celofan. Z dołączonym bilecikiem, z naklejką w renifery, ze wstążką z napisem. Pakowanie w pośpiechu, w panice, przycinanie, przyklejanie, podpisywanie. Jakoś tym paniom w sklepach ładniej to wychodzi. I sprawniej – rach ciach i po sprawie....

8 + 4 to będzie… 12, 12 + 5 = 17. Spędziłem w szkołach (uniwersytet to też była szkoła, tylko wywiadówek brakowało) 17 lat. Do tego 11 lat pracy jako nauczyciel. Wtedy byłem jeszcze młody (obiektywnie) i kreatywny (opinia subiektywna) – z dużą dozą pewności siebie (a może arogancji) próbowałem opracować nowe programy nauczania i...

Tak sobie wyobrażałem piramidę Maslowa – jako atrakcję prowincjonalnych jarmarków. Zamiast na drewniany pal chętni do zdobycia nagrody muszą się wspiąć na ostrosłup wysmarowany masłem. Kandydaci na lokalnych herosów płacą niewielką kwotę i próbują zadziwić świat (czyli społeczność zebranej na festynie dzielnicy). Śmiechu jest przy tym co niemiara, bo rzadko im się udaje. Ale się...

Znany pisarz tworzył wyłącznie w nocy. W nocy napisał cztery powieści i kilkadziesiąt opowiadań. Dlaczego? Tego akurat nie wiemy. Być może nie mógł się skupić, gdy ktoś chodził po domu, być może rozpraszały go odgłosy ulicy. Faktem jest, że światło w oknach jego mieszkania przez lata gasło najpóźniej na całym osiedlu. Ten nocny tryb życia...

Myślałem, że to pomyłka, literówka. Ktoś powoływał się na filozofa Pletona i brzmiało to trochę śmiesznie. A może celowo przekręcał, dla żartu? Ale nie – sprawdziłem i proszę: był taki filozof. Żył w XIV i XV wieku w Bizancjum (swoją drogą żył 95 lat – kolejny dowód na nieprawdziwość tezy o krótkim życiu w tamtych...

Festiwale filmowe wciąż się odbywają. Tyle że w sieci. Na czym polega festiwal filmowy w sieci? Na wyświetlaniu Rybki zwanej Wandą i serialu Gniewko syn Rybaka? Na podawaniu w kinowym bufecie paluszków rybnych zamiast popcornu? Nie, festiwal filmowy w sieci to po prostu zestaw internetowych projekcji, dostępnych po wykupieniu praw. Żeby czymś się to różniło...

Tłoczą się mądrości. Autorytety. Na półkach się tłoczą, a półki w tle. Na pierwszym planie bohaterowie – rozmówcy, dyskutanci, eksperci. Tak wygląda telewizja w dobie pandemii, gdy zamiast ze studia większość programów nadawana jest z mieszkań uczestników. Politycy, profesorowie, dziennikarze, komentatorzy siedzą sobie w domu  i do internetowych kamerek mówią o ważnych sprawach. Zanim jednak...

Czytam autobiografię Woody’ego Allena. Lektura momentami zabawna jak jego filmy, a momentami smutna jak historia z oskarżeniami o molestowanie, lektura intrygująca i pouczająca. Podobno w domu rodzinnym przyszłego reżysera była tylko jedna książka – Gangi Nowego Jorku. (Ciekawe, jakie książki miał w biblioteczce Martin Scorsese – być może dowiem się tego z autobiografii Martina Scorsese)....

Zastanawiała mnie niekonsekwencja i brak spójności w przekazach dotyczących zagrożeń pandemią. W tym samym programie, w tej samej gazecie ostrzegano przed wizytą w kościele czy na cmentarzu, a zupełnie pomijano ten temat w relacjach z ulicznych protestów. Tak jakby wirus rozróżniał zgromadzenia. Napisałem na ten temat dwa zdania na Facebooku i oprócz polubień doczekałem się...

Przy okazji wspomnień o zmarłym Wojciechu Pszoniaku powraca w oczywisty sposób film Andrzeja Wajdy, a także zrealizowany niejako przy okazji krótki film reklamujący „Ziemię obiecaną”. Nieźle to brzmi – reklamy Ziemi Obiecanej Mojżesz mógłby wyświetlać Żydom w Egipcie (gdyby istniały wtedy kina). Za sprawą Reymonta (i Wajdy) wielu osobom to określenie kojarzy się z Łodzią....

Porozmawiałem sobie z profesorem, który kierował grupą badaczy pracujących nad strategią rozwoju Łodzi. Bardzo sympatyczna była to rozmowa, inteligentny i miły był to rozmówca. Potrafił wysłuchać moich argumentów, często zresztą przyznawał mi rację (i vice versa), doceniał drobne prowokacje intelektualne. Ja wcieliłem się (w moją ulubioną) rolę przenikliwego krytyka cudzych pomysłów, co w końcu doprowadziło...

Rekonstrukcja rządu. Ministerstwa się łączą niczym pary ustawiające się do poloneza: rolnictwo z leśnictwem, edukacja z wyższym szkolnictwem, a kultura ze sportem. (Wice)premier to ostatni, co tak rządowego poloneza wodzi. Rządowym polonezem nikt już nie powozi – ministrom zbyt dobrze się dziś powodzi i na zachodnie limuzyny się poprzesiadali. Chętnie zatańczą tradycyjny polski taniec. A...

Kupiłem sobie buty. Eleganckie, skórzane, włoskie. Raczej nie moja półka cenowa, ale akurat była wyprzedaż i buty z niemiłosiernie drogich przeceniono na bardzo drogie. A co tam! – pomyślałem. – Na co dzień chodzę w przetartych adidasach, to od święta mogę sobie pozwolić na trochę luksusu. Niech zatem będzie święto – Międzynarodowy Dzień Buta! Z...

Na koncercie, na chrzcinach, na ślubach, w muzeum, na wycieczce – wszędzie ludzie z aparatami. Zawodowcy i amatorzy, z długimi obiektywami i z komórkami bez obiektywów. Cykają, pstrykają, kadrują i wchodzą w kadr. W muzeum obejrzałbym słynny obraz, ale oglądam pozujące do zdjęcia Japonki na tle słynnego obrazu. Na szczęście w sąsiedniej  sali stoją mniej...

Pisanie to forma rozmowy z czytelnikiem – wymaga myślenia o jego reakcjach, wyobrażania sobie jego uczuć, zaufania do czytelniczej inteligencji. Traktując odbiorcę poważnie, musimy zostawić mu przestrzeń do interpretacji, domysłu, intelektualnej i emocjonalnej pracy. Myślę więc o czytelnikach tych zapisków, o czytelnikach i czytelniczkach – jak to się dzisiaj mówi w kręgach liberalnej inteligencji. A...

Znów czytam Czekając na barbarzyńców J.M. Coetzeego, paraboliczną opowieść o wolności, przemocy i mechanizmach rządzenia, której akcja rozgrywa się w nadgranicznej osadzie na krańcach Imperium (trochę przypominającego Rzym, a trochę jakąś afrykańską kolonię). Władze sprawuje tu Sędzia, potrafiący zachować w stosunkach z żyjącymi w górach barbarzyńcami kruchą równowagę. Jednak ze stolicy przybywa pułkownik tajnych służb,...

W domu wisielca nie mówi się o sznurze. W domu bankruta nie mówi się o komorniku. W domu otyłych nie mówi się o odchudzaniu. W domu bezdomnych nie mówi się o eksmisji (tu już chyba przesadziłem). W każdym razie trzeba uważać na kontekst. Nie zawsze się udaje, na przykład często podświadomie używamy słów kojarzących się...

Nie znałem tego przysłowia – ktoś znał? Wygląda, jakbym sam je wymyślił, ale jednak nie. Znalazłem tę piękną frazę w Słowniku języka polskiego Maurycego Orgelbranda (Wilno 1861) – można sprawdzić. Tylko nie szukajcie pod hasłem kruk, szukajcie pod hasłem Murzyn. Przysłowie o kruku podano bowiem jako wyjaśnienie przysłowia Próżno myjesz Murzyna. Tego też nie znałem,...

A może za mało się modlimy? Tak w ogóle za mało, a w czasach pandemii szczególnie za mało. Patron (ojciec?) Europy, czyli święty Benedykt przekazał nam życiową dewizę Ora et labora! (módl się i pracuj), którą zmieniliśmy na Lude et labora! (baw się i pracuj), a właściwie na Labora et lude! (sami sobie przetłumaczcie). Modlitwa...

Podobno Goethe powiedział: Pojąć coś to umieć to zrobić. Pojąć działanie wiatraka to umieć zrobić wiatrak, pojąć działanie komputera to umieć zrobić komputer, pojąć symfonię to umieć taką symfonię napisać. Głęboka myśl, jak to u Goethego. Tu nazwisko jest gwarantem głębi, Goethe jest wszak wzorcem nowożytnego myśliciela, który głębokie myśli światu przedstawia. Można powiedzieć, że...

Słynne zdanie otwierające słynną powieść słynnego pisarza brzmi: Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób. Jest coś głębokiego w tej maksymie Tołstoja. Autor tak wiekopomnych zdań powinien mieć na imię Maksym. Wtedy od razu bym zapamiętał, a tak Aleksy myli mi się z Lwem. Podobnie Dolly myli...

Pierwsze wakacje bez rodziców. Miałem siedem lat i dopiero szykowałem się do rozpoczęcia szkolnej nauki. Na koloniach byłem najmłodszy, ale dla nierównowagi miałem największą walizkę. No może ratownik, który zabrał płetwy i maskę, mógł mieć większą. Ja w swojej miałem połowę garderoby, papeterię, krem nivea, książkę i sto innych średnio przydatnych rzeczy. Miałem też schowane...