Podobno żyjemy w cywilizacji obrazkowej. Prawie nikt już nie czyta, prawie wszyscy oglądają. Zamiast robić notatki – robią zdjęcia, zamiast pisać teksty – tworzą prezentację, zamiast czytać powieści – oglądają seriale. A jednak biblioteki, gdzie wypożycza się książki, nadal funkcjonują, a o bibliotekach z obrazami (pinakotekach?) nie słyszałem. W Łodzi miała powstać mediateka, ale po...

Taką wiadomość, w dodatku wypowiedzianą dramatycznym tonem, usłyszałem pewnego dnia po powrocie do domu. – Czyżby media podawały już wiadomości o spożyciu alkoholu przez znanych pisarzy? – pomyślałem. – A może przy okazji zalania noblista jakoś narozrabiał? Na szczęście okazało się, że to była zwykła metonimia, czyli w tym przypadku – zastąpienie nazwy dzieła nazwiskiem...

Na Gwiazdkę dostałem od dzieci drukarkę. Ciągle prosiłem, by mi coś wydrukowali, no to w końcu zamiast kolejnej książki kupili mi nowoczesny sprzęt. Tak bardzo nowoczesny, że miałem kłopoty z podłączeniem, choć instrukcja w 12 językach zapewniała o bezproblemowej instalacji (cały proces był dodatkowo pokazany na obrazkach). Problem w tym, że teraz takie uruchamianie dzieje...

A zatem prezenty. Te przygotowywane i te otrzymane, jedne i drugie zapakowane. W papier ozdobny, w torebeczkę, w złoty celofan. Z dołączonym bilecikiem, z naklejką w renifery, ze wstążką z napisem. Pakowanie w pośpiechu, w panice, przycinanie, przyklejanie, podpisywanie. Jakoś tym paniom w sklepach ładniej to wychodzi. I sprawniej – rach ciach i po sprawie....

8 + 4 to będzie… 12, 12 + 5 = 17. Spędziłem w szkołach (uniwersytet to też była szkoła, tylko wywiadówek brakowało) 17 lat. Do tego 11 lat pracy jako nauczyciel. Wtedy byłem jeszcze młody (obiektywnie) i kreatywny (opinia subiektywna) – z dużą dozą pewności siebie (a może arogancji) próbowałem opracować nowe programy nauczania i...

Tak sobie wyobrażałem piramidę Maslowa – jako atrakcję prowincjonalnych jarmarków. Zamiast na drewniany pal chętni do zdobycia nagrody muszą się wspiąć na ostrosłup wysmarowany masłem. Kandydaci na lokalnych herosów płacą niewielką kwotę i próbują zadziwić świat (czyli społeczność zebranej na festynie dzielnicy). Śmiechu jest przy tym co niemiara, bo rzadko im się udaje. Ale się...

Znany pisarz tworzył wyłącznie w nocy. W nocy napisał cztery powieści i kilkadziesiąt opowiadań. Dlaczego? Tego akurat nie wiemy. Być może nie mógł się skupić, gdy ktoś chodził po domu, być może rozpraszały go odgłosy ulicy. Faktem jest, że światło w oknach jego mieszkania przez lata gasło najpóźniej na całym osiedlu. Ten nocny tryb życia...

Myślałem, że to pomyłka, literówka. Ktoś powoływał się na filozofa Pletona i brzmiało to trochę śmiesznie. A może celowo przekręcał, dla żartu? Ale nie – sprawdziłem i proszę: był taki filozof. Żył w XIV i XV wieku w Bizancjum (swoją drogą żył 95 lat – kolejny dowód na nieprawdziwość tezy o krótkim życiu w tamtych...

Festiwale filmowe wciąż się odbywają. Tyle że w sieci. Na czym polega festiwal filmowy w sieci? Na wyświetlaniu Rybki zwanej Wandą i serialu Gniewko syn Rybaka? Na podawaniu w kinowym bufecie paluszków rybnych zamiast popcornu? Nie, festiwal filmowy w sieci to po prostu zestaw internetowych projekcji, dostępnych po wykupieniu praw. Żeby czymś się to różniło...

Tłoczą się mądrości. Autorytety. Na półkach się tłoczą, a półki w tle. Na pierwszym planie bohaterowie – rozmówcy, dyskutanci, eksperci. Tak wygląda telewizja w dobie pandemii, gdy zamiast ze studia większość programów nadawana jest z mieszkań uczestników. Politycy, profesorowie, dziennikarze, komentatorzy siedzą sobie w domu  i do internetowych kamerek mówią o ważnych sprawach. Zanim jednak...

Czytam autobiografię Woody’ego Allena. Lektura momentami zabawna jak jego filmy, a momentami smutna jak historia z oskarżeniami o molestowanie, lektura intrygująca i pouczająca. Podobno w domu rodzinnym przyszłego reżysera była tylko jedna książka – Gangi Nowego Jorku. (Ciekawe, jakie książki miał w biblioteczce Martin Scorsese – być może dowiem się tego z autobiografii Martina Scorsese)....

Zastanawiała mnie niekonsekwencja i brak spójności w przekazach dotyczących zagrożeń pandemią. W tym samym programie, w tej samej gazecie ostrzegano przed wizytą w kościele czy na cmentarzu, a zupełnie pomijano ten temat w relacjach z ulicznych protestów. Tak jakby wirus rozróżniał zgromadzenia. Napisałem na ten temat dwa zdania na Facebooku i oprócz polubień doczekałem się...

Przy okazji wspomnień o zmarłym Wojciechu Pszoniaku powraca w oczywisty sposób film Andrzeja Wajdy, a także zrealizowany niejako przy okazji krótki film reklamujący „Ziemię obiecaną”. Nieźle to brzmi – reklamy Ziemi Obiecanej Mojżesz mógłby wyświetlać Żydom w Egipcie (gdyby istniały wtedy kina). Za sprawą Reymonta (i Wajdy) wielu osobom to określenie kojarzy się z Łodzią....

Porozmawiałem sobie z profesorem, który kierował grupą badaczy pracujących nad strategią rozwoju Łodzi. Bardzo sympatyczna była to rozmowa, inteligentny i miły był to rozmówca. Potrafił wysłuchać moich argumentów, często zresztą przyznawał mi rację (i vice versa), doceniał drobne prowokacje intelektualne. Ja wcieliłem się (w moją ulubioną) rolę przenikliwego krytyka cudzych pomysłów, co w końcu doprowadziło...

Rekonstrukcja rządu. Ministerstwa się łączą niczym pary ustawiające się do poloneza: rolnictwo z leśnictwem, edukacja z wyższym szkolnictwem, a kultura ze sportem. (Wice)premier to ostatni, co tak rządowego poloneza wodzi. Rządowym polonezem nikt już nie powozi – ministrom zbyt dobrze się dziś powodzi i na zachodnie limuzyny się poprzesiadali. Chętnie zatańczą tradycyjny polski taniec. A...

Kupiłem sobie buty. Eleganckie, skórzane, włoskie. Raczej nie moja półka cenowa, ale akurat była wyprzedaż i buty z niemiłosiernie drogich przeceniono na bardzo drogie. A co tam! – pomyślałem. – Na co dzień chodzę w przetartych adidasach, to od święta mogę sobie pozwolić na trochę luksusu. Niech zatem będzie święto – Międzynarodowy Dzień Buta! Z...

Na koncercie, na chrzcinach, na ślubach, w muzeum, na wycieczce – wszędzie ludzie z aparatami. Zawodowcy i amatorzy, z długimi obiektywami i z komórkami bez obiektywów. Cykają, pstrykają, kadrują i wchodzą w kadr. W muzeum obejrzałbym słynny obraz, ale oglądam pozujące do zdjęcia Japonki na tle słynnego obrazu. Na szczęście w sąsiedniej  sali stoją mniej...

Pisanie to forma rozmowy z czytelnikiem – wymaga myślenia o jego reakcjach, wyobrażania sobie jego uczuć, zaufania do czytelniczej inteligencji. Traktując odbiorcę poważnie, musimy zostawić mu przestrzeń do interpretacji, domysłu, intelektualnej i emocjonalnej pracy. Myślę więc o czytelnikach tych zapisków, o czytelnikach i czytelniczkach – jak to się dzisiaj mówi w kręgach liberalnej inteligencji. A...

Znów czytam Czekając na barbarzyńców J.M. Coetzeego, paraboliczną opowieść o wolności, przemocy i mechanizmach rządzenia, której akcja rozgrywa się w nadgranicznej osadzie na krańcach Imperium (trochę przypominającego Rzym, a trochę jakąś afrykańską kolonię). Władze sprawuje tu Sędzia, potrafiący zachować w stosunkach z żyjącymi w górach barbarzyńcami kruchą równowagę. Jednak ze stolicy przybywa pułkownik tajnych służb,...

W domu wisielca nie mówi się o sznurze. W domu bankruta nie mówi się o komorniku. W domu otyłych nie mówi się o odchudzaniu. W domu bezdomnych nie mówi się o eksmisji (tu już chyba przesadziłem). W każdym razie trzeba uważać na kontekst. Nie zawsze się udaje, na przykład często podświadomie używamy słów kojarzących się...

Nie znałem tego przysłowia – ktoś znał? Wygląda, jakbym sam je wymyślił, ale jednak nie. Znalazłem tę piękną frazę w Słowniku języka polskiego Maurycego Orgelbranda (Wilno 1861) – można sprawdzić. Tylko nie szukajcie pod hasłem kruk, szukajcie pod hasłem Murzyn. Przysłowie o kruku podano bowiem jako wyjaśnienie przysłowia Próżno myjesz Murzyna. Tego też nie znałem,...

A może za mało się modlimy? Tak w ogóle za mało, a w czasach pandemii szczególnie za mało. Patron (ojciec?) Europy, czyli święty Benedykt przekazał nam życiową dewizę Ora et labora! (módl się i pracuj), którą zmieniliśmy na Lude et labora! (baw się i pracuj), a właściwie na Labora et lude! (sami sobie przetłumaczcie). Modlitwa...

Podobno Goethe powiedział: Pojąć coś to umieć to zrobić. Pojąć działanie wiatraka to umieć zrobić wiatrak, pojąć działanie komputera to umieć zrobić komputer, pojąć symfonię to umieć taką symfonię napisać. Głęboka myśl, jak to u Goethego. Tu nazwisko jest gwarantem głębi, Goethe jest wszak wzorcem nowożytnego myśliciela, który głębokie myśli światu przedstawia. Można powiedzieć, że...

Słynne zdanie otwierające słynną powieść słynnego pisarza brzmi: Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób. Jest coś głębokiego w tej maksymie Tołstoja. Autor tak wiekopomnych zdań powinien mieć na imię Maksym. Wtedy od razu bym zapamiętał, a tak Aleksy myli mi się z Lwem. Podobnie Dolly myli...

Pierwsze wakacje bez rodziców. Miałem siedem lat i dopiero szykowałem się do rozpoczęcia szkolnej nauki. Na koloniach byłem najmłodszy, ale dla nierównowagi miałem największą walizkę. No może ratownik, który zabrał płetwy i maskę, mógł mieć większą. Ja w swojej miałem połowę garderoby, papeterię, krem nivea, książkę i sto innych średnio przydatnych rzeczy. Miałem też schowane...

…ojczyźnie nie mojej, ale przecież bliskiej, ojczyźnie z lektur (nie tylko) szkolnych. Nad Niemnem byłem i wersy Mickiewicza przed oczyma duszy mojej same się przesuwały, opisy przyrody z Orzeszkowej i Miłosza rywalizowały z rzeczywistością. Rowerem z japońską przerzutką jeździłem po litewskich pustych drogach wśród łąk, lasów i jezior. Rower był na wyposażeniu agroturystycznego gospodarstwa –...

Byłoby przesadą utrzymywać, że mężowie to był częsty temat ich rozmów. Na ogół gadały o książkach, filmach, polityce, omawiały aktualne sprawy albo plotkowały o wspólnych znajomych. Temat małżeństwa powracał kilka razy w roku, przeważnie gdy któraś zaczepiła Ewę pytaniem: No a co na to twój mąż? Wtedy padała rytualna odpowiedź i rozpoczynał się dobrze znany...

Wpadliśmy w pułapkę. Pułapkę wzrostu, konsumpcji, produkcji i niszczenia środowiska. (Prawie) wszyscy chcemy więcej – o gospodarczy wzrost zabiegają politycy, którzy chcą się czymś pochwalić wyborcom, i inwestorzy, którzy chcą zarabiać na swoim kapitale. O wzrost proszą też zwykli ludzie, którzy chcą być po prostu bogatsi. Produkujemy więc i konsumujemy coraz więcej, testując granice wytrzymałości...

Pamiętacie film Przeboje i podboje Stephena Frearsa? John Cusack gra tam właściciela sklepu płytowego, który z dwoma zwariowanymi pracownikami (kolegami) ma w zwyczaju układać 5-elementowe zestawienia różnych dziwnych rzeczy. Któryś z nich proponuje na przykład wymienienie 5 najlepszych piosenek rozpoczynających stronę A jakiejś płyty. Albo 5 najlepszych piosenek na pogrzeb. Z czasem wchodzi im to...

Znajdą się w każdym towarzystwie. Jeśli towarzystwo spotyka się regularnie, na przykład kilka razy w roku na imieninach, mistrzowie anegdot (MA) przyzwyczajają się do swojej roli i brylują w rozmowie. Można powiedzieć, że czują się w obowiązku brylować. Na każdy temat mają coś do powiedzenia – zawsze przypomina im się historia, która znakomicie ilustruje dyskutowane...

Wszyscy pamiętamy fraszkę Kochanowskiego o zdrowiu (Na zdrowie). Wałkowana w szkole na różne sposoby – najpierw sama w sobie, potem przy okazji Pana Tadeusza, na pamięć do nauczenia się zadawana (przynajmniej kiedyś), w tematach rozprawek umieszczana. Szlachetne zdrowie/nikt się nie dowie/ jako smakujesz/ aż się zepsujesz. Tak, to prawda, niektórzy powiedzą nawet – głęboka prawda....

W styczniu zmarł Roger Scruton, wielki współczesny myśliciel. Czytam właśnie jego Zieloną filozofię – książkę prezentującą konserwatywne podejście do ekologii. Tak, tak, konserwatyści wcale nie są ekologii niechętni, wręcz przeciwnie – na przykład idea parków narodowych to pomysł na zachowanie (zakonserwowanie) dla przyszłych pokoleń najpiękniejszych i najwartościowszych przyrodniczo zakątków. Dobry pomysł. Ale czasami pomysły, choć...

Reklamuje się to, co kupią, czy kupią to, co się reklamuje? Nie wszystko można sprzedać, nawet z najlepszą reklamą, więc nikt nie zainwestuje w czas antenowy, jeśli produkt nie ma szans. Na przykład w reklamy linii lotniczych, gdy granice zamknięte. Zobaczmy zatem, co tam teraz reklamują – taki (po)pandemiczny przegląd reklam odmrażającej się gospodarki. Co...

Istnieje wiele sposobów spacerowania. Inaczej spaceruje się z psem, a inaczej z dziewczyną. Inaczej chodzi się o lasce, inaczej z kijkami do nordic walking. Walking walkingowi nierówny. Inaczej przechadzamy się po lesie (fikcji), inaczej po polu (znaczeniowym słów). Inaczej błądzimy w labiryncie, inaczej po korytarzach domu kultury. Inaczej… długo tak możesz? Pójdźmy zatem dalej –...

Podobno fryzjerzy zeszli do podziemia. Ich zakłady niby zamknięte, ale gdy się odpowiednio zastuka, to może wpuszczą, zrolują dywan, podniosą klapę w podłodze i wpuszczą do piwnicy. Gole na dole – hasło ze starego kawału mogłoby robić za reklamę, gdyby sprawa nie była tajna. Potrzeba więc innych haseł. Jak wyczytałem w gazecie, w nielegalnym gabinecie...

Każdy kij ma dwa końce, każda marchewka z jednej strony ma nać. W każdej sytuacji można znaleźć jakieś plusy, w każdej do połowy pełnej szklance można znaleźć jakieś fusy. Myślałem, że w czasie zarazy nie będę dostawał ulotek reklamowych, ale się przeliczyłem – gospodarka może zostać wstrzymana, a reklama i tak będzie się kręcić niczym...

Któremu? Któremu kaznodziei dać lajka na internetową tacę? Wysyłam znajomym linki, porównuję liczbę wyświetleń. Lubię to – mógłbym śmiało powiedzieć o kazaniach arcybiskupa Grzegorza Rysia. Słucham w niedziele i święta. 19 kwietnia na zakończenie dostajemy historię, którą Jego Ekscelencji opowiedział zaprzyjaźniony doktor. Doktor z Polski, z łódzkiej Izby Lekarskiej, ale historia prosto z Włoch. Przypowieść...

Dwa rodzaje dźwięków kojarzą mi się z wiosną: ptasie trele i odgłos trzepania dywanów. Ptaki śpiewają najpiękniej w okresie godowym, ludzie czyszczą dywany w czas przedświątecznych porządków. Gdy Wielkanoc wypada później, oba dźwięki występują w przyrodzie jednocześnie. Ale powiedzmy sobie szczerze – te wszystkie piorące odkurzacze czy ciśnieniowe myjki (nie mówiąc o wirusie) uczyniły tradycyjne...

Włączyłem radio, a tam… Święty Boże, święty, mocny – suplikację śpiewają i cisza potem zalega. Długa, refleksyjna, podkreślana delikatnymi odgłosami w tle. Okazało się, że był to koniec transmitowanej w Wielki Czwartek mszy. Uwielbiam pieśń Święty Boże, podobnie jak Te Deum – obu utworów co roku z wielką radością słucham w Boże Ciało. Wraz z...

Taki tytuł zapewne krzyczałby z gazety wielkimi literami, biłby po oczach, gdybym artykuł czytał w papierowym wydaniu. Ale czytam w Internecie, a tam sformatowane wszystkie nagłówki i jednakowa punktacja tytułów. Same słowa muszą wystarczyć. I wykrzykniki. No to czytam – dyrektor szpitala zwrócił się do wszystkich, którzy mogą pomóc, z dramatycznym apelem… Czytaj dalej. Klikam...

Czy tarcza antykryzysowa uratuje gospodarkę? – zastanawia się publicysta. Nie wiem, ale mnie zastanawia użyta tu metafora. Dlaczego nie antykryzysowa włócznia albo miecz, którym rząd mógłby odciąć fiskalne obciążenia? Albo antykryzysowa zapora – jak zapora antywirusowa w komputerach? Jak zwał, tak zwał – można by powiedzieć, ostatecznie stojącym na skraju bankructwa przedsiębiorcom jest zapewne wszystko...

Starannie myjąc ręce ciepłą wodą z mydłem… przypomniałem sobie pana, który przez lata całe odwiedzał mnie w pracy raz na dwa-trzy miesiące. Tak mniej więcej. Wpadał bez zapowiedzi, wyposażony w płyn dezynfekujący i szmatkę. Czyścił słuchawki telefoniczne, przecierał je starannie, dziękował grzecznie i ruszał dalej. Obchodził wiele biur w śródmieściu – taką miał pracę, w...

Czasami czytam dziwne artykuły – w jednym z nich znalazłem wstrząsającą wiadomość: aż 70% nastoletnich odbiorców bardziej ufa influencerom niż tradycyjnym celebrytom. Nie do końca wiedziałem, kto to influencer, niezdarnie tłumaczyłem sobie to słowo jako „wpływacz”. Kim są wpływacze i na co wpływają? W jaki sposób zdobyli zaufanie młodzieży? I co na to tradycyjni celebryci?...

W piątki – zgodnie z tradycją – nie jemy mięsa. Ryby jemy lub kasze. Albo placki z jabłkami. Czasami zamówi się sushi z dostawą do domu, czasami w restauracji zje się sandacza z brokułami, do którego świetnie pasuje riesling. Gdy kelner proponuje kaczkę, z oburzeniem mówimy: no wie pan, przecież dziś piątek! Przyznaję, takie podejście...

Poszedłem do teatru. Nie jest to wiadomość z ostatniej chwili, nie jest to news na pasek telewizji informacyjnej, nie jest to materiał na pierwszą stronę gazety. No chyba że na pierwszą stronę felietonu, na początek. Idźmy zatem dalej: poszedłem do teatru z żoną. To też się ludziom zdarza, choć może nie tak często jak chodzenie...

Dziś źródłem problemów wielu ludzi jest nadmiar – rzeczy, informacji, obowiązków, kiepskiej literatury, a nawet nadmiar dochodów. Uwierzycie? Inwestorzy po prostu nie wiedzą, co robić z pieniędzmi. Nie wiedzą do tego stopnia, że pożyczają rządom na ujemny procent (ujemnie oprocentowane obligacje sprzedają się podobno całkiem nieźle). Pożyczają stówę, by po roku odebrać dziewięćdziesiąt dziewięć, a...

Czytelników czekających co tydzień na kolejny odcinek tych zapisków być może zainteresuje wiadomość o ukazaniu się wyboru felietonów autora. Jak nazywa się książka, która w drugiej połowie lutego dotrze do publiczności? Tak jak jeden z tekstów – Wanna na wydaniu. Tytuł jak tytuł, modna ostatnio gra słów, w sam raz na slogan do jakiejś reklamy...